Rodzaje malware

Złośliwe oprogramowanie może mieć różne formaty. Złośliwe oprogramowanie odnosi się do każdego oprogramowania, które jest celowo zaprojektowane do powodowania szkód, kradzieży informacji lub uzyskiwania nieautoryzowanego dostępu do systemów użytkownika lub organizacji. Złośliwe oprogramowanie można znaleźć w dowolnym protokole IT. Nawet obecnie pojedyncze przypadki pokazują, że można go również wstępnie zainstalować na sprzęcie takim jak smartfony. W tym artykule przyjrzymy się najczęstszym typom, z którymi można się spotkać.

Wirus komputerowy to rodzaj złośliwego oprogramowania, którego celem jest dołączenie się do legalnych plików lub aplikacji w celu uszkodzenia danych, zakłócania działania systemu, a nawet rozprzestrzeniania się do innych systemów w tej samej sieci.  

Wirus Melissa w 1999 r. atakował systemy oparte na programach Microsoft Word i Outlook. Ten wirus komputerowy rozprzestrzeniał się za pośrednictwem załączników do wiadomości e-mail, co spowodowało powszechne awarie serwerów i szkody szacowane na 1,1 miliarda dolarów na całym świecie. Do 2000 roku wirusy były dominującą klasą złośliwego oprogramowania, co doprowadziło do tego, że branża zwalczająca złośliwy kod została nazwana „antywirusową”. 

W przeciwieństwie do wirusów, robaki nie muszą się rozprzestrzeniać. Robaki są samoreplikacją i wykorzystują luki w zabezpieczeniach systemu do zainfekowania wielu urządzeń w sieci. Ich zdolność do autonomicznego rozprzestrzeniania się czyni je szczególnie niebezpiecznymi, często prowadząc do znacznych zakłóceń i utraty danych.  

Robak WannaCry, który w 2017 r. zaatakował lukę w systemie Windows, szyfrował dane i żądał okupu.  

Robaki mogą szybko zniszczyć całe sieci, przytłaczając systemy ogromnym ruchem lub wykorzystując krytyczne punkty dostępu do danych, powodując spustoszenie zarówno w środowiskach korporacyjnych, jak i rządowych. Chociaż są bardzo niebezpieczne, robaki rzadko są wykorzystywane w skoordynowanych atakach, ponieważ są stosunkowo głośne, a zatem łatwe do wykrycia. Są one również bardzo trudne do kontrolowania przez atakujących, co prowadzi do niezamierzonych skutków ubocznych.  

Trojany podszywają się pod legalne oprogramowanie, aby nakłonić użytkowników do ich pobrania. Gdy ofiara zainstaluje złośliwe oprogramowanie, dostarczy ono złośliwe ładunki, które mogą obejmować tworzenie backdoorów dla atakujących w celu kradzieży danych, a nawet zapewnienie pełnej kontroli nad systemem. Trojany są niezwykle wszechstronne i mogą przybierać różne formy, w tym trojanów typu backdoor, trojanów bankowych i trojanów zdalnego dostępu (RAT). Na przykład trojany bankowe będą atakować informacje finansowe, a RAT umożliwiają napastnikom zdalne monitorowanie i kontrolowanie zainfekowanych urządzeń. 

 Zeus Trojan, który jest aktywny od 2007 r., jest jednym z najsłynniejszych przykładów kradzieży milionów dolarów poprzez kradzież danych uwierzytelniających banku i danych do logowania. 

Ransomware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które szyfruje dane ofiary i uniemożliwia dostęp do nich do momentu zapłacenia okupu. Ataki ransomware stają się coraz bardziej powszechne w przypadku poważnych ataków na firmy, szpitale i agencje rządowe, których celem jest wypłacenie okupu. Atakujący często wykorzystują phishingowe wiadomości e-mail lub złośliwe pliki do przeprowadzenia ataku.  

Jeden z najbardziej niszczycielskich ataków ransomware, Petya, uderzył w 2016 roku, szyfrując całe dyski twarde i paraliżując organizacje do czasu zapłacenia okupu. Szkody finansowe i operacyjne spowodowane przez ransomware mogą być ogromne, ponieważ mogą prowadzić do przestojów, utraty wrażliwych danych i kosztownych okupów. 

Wykorzystywanie oprogramowania Ransomware do wyłudzania pieniędzy jest jednym z najbardziej skutecznych schematów cyberprzestępczych. Obecnie wysoce zorganizowane grupy oferują je jako model usługowy dla innych przestępców. Organizacje zwane „Ransomware as a Service” są odpowiedzialne za prawie 1500 udanych ataków na przedsiębiorstwa z UE w okresie od lipca 2023 r. do czerwca 2024 r. zgodnie z danymi Agencji ds. Cyberbezpieczeństwa Unii Europejskiej (ENISA) https://www.enisa.europa.eu/topics/cyber-threats/threats-and-trends.  

Spyware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które gromadzi wrażliwe dane z zainfekowanych systemów bez wiedzy użytkownika. Może monitorować nawyki związane z przeglądaniem stron, rejestrować naciśnięcia klawiszy i rejestrować dane logowania, stwarzając poważne zagrożenie zarówno dla prywatności indywidualnej, jak i bezpieczeństwa firmy.  

Wykryte w 2016 roku oprogramowanie szpiegujące Pegasus jest tego najlepszym przykładem, umożliwiając atakującym dostęp do danych na urządzeniach z systemem iOS i Android. Oprogramowanie szpiegujące jest często dołączane do legalnie wyglądającego oprogramowania lub pobierane ze złośliwych witryn internetowych. Atakujący mogą wykorzystać te informacje do kradzieży tożsamości, szpiegostwa firmowego lub do innych złośliwych celów. 

Adware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które wyświetla niechciane reklamy na zainfekowanych systemach i chociaż jest uważane za mniej szkodliwe niż inne rodzaje złośliwego oprogramowania, nadal może stanowić poważne zagrożenie. Celem oprogramowania adware jest generowanie przychodów dla atakujących poprzez wyświetlanie reklam i przez PPC (płatność za kliknięcie), jeśli użytkownik kliknie reklamę. Oprogramowanie adware zazwyczaj nie wykrada danych wrażliwych, ale może pogorszyć komfort użytkownika i otworzyć drzwi do poważniejszych infekcji złośliwym oprogramowaniem.  

Oprogramowanie reklamowe Fireball, które zainfekowało miliony systemów w 2017 r., przejmowało kontrolę nad przeglądarkami i śledziło zachowanie użytkowników w celach reklamowych, pokazując inwazyjny charakter adware. 

Wydobywanie kryptowalut, takich jak Bitcoin, jest legalne, o ile system bazowy należy do wydobywającego lub właściciel wyrazi na to zgodę. Jednak przestępcy regularnie infekują systemy nielegalnie tym rodzajem oprogramowania, nadając tej metodzie nazwę „Cryptojacking”. Złośliwe oprogramowanie pozbawia gospodarzy energii, próbując wygenerować kryptowaluty, które następnie przestępca może sprzedać.  

Kradzież energie jest często uważana za drobny problem i dlatego jest ignorowana. Dlatego też wirusy służące do wydobycia monet są wykorzystywane przez przestępców typu „Access as a Service” do generowania pieniędzy podczas oczekiwania na klientów.  

Rootkity to jedne z najbardziej niebezpiecznych i trudnych do wykrycia rodzajów złośliwego oprogramowania. Te złośliwe narzędzia umożliwiają atakującym uzyskanie długoterminowego, uprzywilejowanego dostępu do systemu, jednocześnie ukrywając swoją obecność przed użytkownikami i oprogramowaniem zabezpieczającym. Programy typu Rootkits mogą manipulować plikami systemowymi, zmieniać procesy i ustawienia zabezpieczeń, aby uniknąć wykrycia, co pozwala na zachowanie kontroli nad zaatakowanym systemem przez dłuższy czas.  

W skandalu Sony BMG z 2005 r. oprogramowanie rootkit zostało potajemnie zainstalowane na płytach CD, aby zapobiec kopiowaniu, co czyni systemy podatnymi na dalsze ataki złośliwego oprogramowania. 

Keyloggers to forma oprogramowania szpiegującego zaprojektowana do rejestrowania naciśnięć klawiszy użytkownika, pozwalająca napastnikom rejestrować wrażliwe informacje, takie jak hasła, numery kart kredytowych i prywatne wiadomości. Keyloggery są często wdrażane w ramach ataków phishingowych lub w połączeniu z innym złośliwym oprogramowaniem. Po zainstalowaniu cicho rejestrują każde naciśnięcie klawisza, odsyłając dane do atakującego w celu ich wykorzystania. Ten rodzaj złośliwego oprogramowania jest szczególnie niebezpieczny w środowiskach finansowych i korporacyjnych, w których mogą zostać skradzione dane logowania do kont bankowych lub bezpiecznych systemów. 

Bezplikowe malware to nowoczesna innowacja w dziedzinie ataków złośliwego oprogramowania, ponieważ działa bez pliku. Zamiast tego znajduje się on w pamięci systemowej, co utrudnia jego wykrycie i usunięcie przez tradycyjne oprogramowanie antywirusowe. Bezplikowe złośliwe oprogramowanie wykorzystuje legalne narzędzia systemowe, takie jak PowerShell, do wykonywania złośliwych działań. Ponieważ nie opiera się na przechowywaniu plików, bezplikowe złośliwe oprogramowanie stanowi wyjątkowe wyzwanie dla specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa, wymagając zaawansowanych metod wykrywania. Atakujący często wykorzystują bezplikowe złośliwe oprogramowanie do przeprowadzania podstępnych ataków, które mogą pozostać niewykryte przez dłuższy czas. 

Botnet to sieć zainfekowanych urządzeń, zwanych również „zombie”, które są kontrolowane zdalnie przez atakujących. Urządzenia te mogą być wykorzystywane do ataków na dużą skalę, takich jak DDoS (Distributed Denial of Service) lub kampanie spamowe. Botnety są często tworzone poprzez infekowanie urządzeń złośliwym oprogramowaniem, przekształcając je w nieświadomych uczestników szkodliwych działań.  

Jedna z największych botnetów, Mirai, była odpowiedzialna za ogromny atak DDoS w 2016 r., który tymczasowo zamknął główne witryny internetowe. Botnety mogą być używane do przeciążania sieci, kradzieży danych lub wykonywania innych złośliwych działań bez wiedzy użytkownika.